Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie

Pochodzenie Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie sięga pierwszych wypraw krzyżowych i jego dewiza « Deus lo Vult » (Bόg tak chce) jest zapożyczona od wołania bł. Urbana II, do wszystkich rycerzy chrześcijaństwa, aby zechcieli wyzwolić Miejsca Święte, ostatnio zdobyte przez muzułmanόw.

Powołaniem ich jest czuwanie i modlenie się przy Grobie Chrystusa od XII wieku

Wόdz I-ej wyprawy krzyżowej Gotfryd z Bouillon, po zdobyciu Jerozolimy w r. 1099, założył kapitułę, składającą się z 20 kanonikόw i 50 rycerzy, wywodzących się z najlepszych domόw szlacheckich. Do ich podstawowych obowiązkόw należało oprowadzanie pątnikόw, obrona Grobu Chrystusa oraz uczestniczenie w wyprawach przeciw niewiernym. W r. 1114 została im nadana reguła św. Augustyna i podległość patriarsze łacińskiemu Jerozolimy. W 1022 r. papież Kalikst II zatwierdził regułę oraz przyznał im insygnia w postaci białego płaszcza z czerwonym krzyżem, o dwόch poprzecznych ramionach. Był to pierwszy zakon religijny, ufundowany przez krzyżowcόw w Ziemi Świętej, Zakon Kanonikόw Regularnych Świętego Grobu, wokόł ktόrego asystowali cywilni i wojskowi, przy utrzymaniu i w obronie Świętych Miejsc, a specjalnie przy samym Grobie Bożym, z ktόrym ten zakon został ściśle związany przez cała historię, zachowując jako godło sztandar i insygnia krόlestwa Jerozolimy, nawet po skończeniu wypraw krzyżowych. Wyłącznym przywilejem kanonikόw Świętego Grobu jest prawo pasowania na rycerza na samym Grobie Chrystusa, ktόre datuje się z tej epoki. Nawet jeżeli ten zaszczytny honor był przyznawany tylko szlachetnie urodzonym, sam tytuł Rycerza Świętego Grobu mόgł być rόwnież nadany z tytułu indywidualnego, zwyczajnym pielgrzymom, lub członkom innych zakonόw, jak np. kawalerom maltańskim (Rycerski Zakon Szpitalnikόw św. Jana), albo templariuszom. Do dnia dzisiejszego nic nie wskazuje na to, że Zakon Świętego Grobu Jerozolimskiego, taki jaki jest nam znany aktualnie, mόgł być w czasach łacińskiego Krόlestwa Jerozolimskiego, zakonem na służbie wojska. Nawet jeżeli niektόre wybitne osobistości mogły być członkami w tej epoce, to upadek Św. Jana z Acre w 1291 r., zmusił kanonikόw Świętego Grobu do wycofania się do Europy i damy zakonu, ciągle aktywne w Belgii są jeszcze dzisiaj godnymi jego reprezentantkami. Papież Paschalis II w r.1113 zezwala na uczestnictwo laikόw w zakonie. Na nowo w r. 1122, Kalikst II zatwierdza bullą papieską ten stan rzeczy, lecz wkrόtce zmienne koleje losu stały się udziałem zakonu, na skutek definitywnego upadku łacińskiego Krόlestwa Jerozolimy w r. 1291. Dopiero w r. 1330 zakon odzyskuje nowy oddech wraz z kustoszostwem Ziemi Świętej, powołanym przez Jana XXIII. Jest to drugi i zasadniczy okres w jego historii.

Zakon na świecie

Po upadku Akki, zakon rozwijał się w Europie, a siedzibą przeora generalnego stała się Perugia. W 1471 r. zakon liczył 2080 członkόw. W I-ej połowie XV w. posiadał już 88 klasztorόw, a pod koniec wieku, blisko 200 placόwek skupionych w kongregacje, rozmieszczone były w: Lombardii, Toskanii, Krόlestwie Neapolu, Niemczech, Węgrzech, Czechach i w Polsce. W Europie, bożogrobcy szerzyli kult Grobu Pańskiego i nabożeństwa pasyjne oraz prowadzili działalność charytatywną. Strόj zakonny stanowi biały habit z czerwonym krzyżem jerozolimskim na lewej piersi. Zakon przeżył poważny kryzys pod koniec XV w. Papież Innocenty VIII w 1489 r. inkorporował bożogrobcόw do zakonu joannitόw (kawalerόw maltańskich). Zakon bożogrobcόw został zniesiony z większości krajόw europejskich, przetrwał jednak m. inn. w Hiszpanii i Polsce. Na świecie zakon wegetował przez kilka wiekόw. Odżył dopiero po reaktywizacji łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy w r. 1847, na mocy konkordatu między Stolicą Apostolską a Turcją. Dzięki papieżowi Piusowi IX, zakon doszedł do prawdziwego odrodzenia pod specjalną opieką Maryi Dziewicy i abolicją klauzuli na temat tytułόw szlacheckich oraz obowiązkiem pasowania na rycerza na samym Grobie Pańskim. Z tego też tytułu Pius IX może być uznany za drugiego założyciela tego zakonu, ktόry stał się zakonem pontyfikalnym, regrupującym dzisiaj 22.000 zakonnikόw (rycerzy) na świecie, w tym 18.000 w samej Ameryce. Dzięki prawu z r. 1888, za pontyfikatu Leona XIII, niewiasty mogły rόwnież należeć do zakonu. Pius XI następnie, dołączył do tytułu: “Rycerski” i “z Jerozolimy” do całości nazwy, w r. 1931. Statut definitywny był jeszcze raz zrewidowany za Pawła VI w r.1977, ktόry pozostał aktualny do naszych czasόw. Rόżne projekty specyficzne są realizowane przez przeoraty dla Ziemi Świętej, za zgodą Kustosza i Patriarchy łacińskiego Jerozolimy, ktόry jest jednocześnie Wielkim Przeorem zakonu. Obecnie, zakon jest stowarzyszeniem duchownych i świeckich, nie związanych ślubami zakonnymi. Działa w 40 krajach, a jego Wielkim Mistrzem jest od grudnia 2007 r. Kardynał John Patrick Foley, były bliski wspόłpracownik Jana-Pawła II. Rola rycerzy Grobu Bożego jest bardzo znacząca, w momencie niezwykłych agresji, ktόre wstrząsają aktualnie Izrael i Palestynę, przynoszące tylko biedę i nieszczęścia dla ludności chrześcijańskiej. Oni, jak i cała populacja tej Świętej Ziemi, potrzebują teraz bardziej niż kiedykolwiek pomoc i opiekę Rycerzy, przez łaskę Boga i szczegόlną troskę Matki Bożej, Krόlowej Palestyny, ktόrą Rycerze Świętego Grobu regularnie wzywają w swoich modlitwach.

Zakon w Polsce – Miechowici

Do Polski bożogrobcόw sprowadził w 1163 r. możnowładca Jaksa z rodu Gryfitόw, ktόry ufundował im klasztor w Miechowie (stąd używana w Polsce nazwa miechowici). W XVI w. były już 32 ośrodki zakonu w Polsce. Aż do II połowy XVI w. wszystkie one podlegały prepozytowi w Miechowie, ktόry z kolei podlegał patriarsze jerozolimskiemu. Pόźniej jednak dla lepszej kontroli działalności i sprawniejszego zarządzania, nastąpił podział na cztery prowincje: małopolską, wielkopolską, mazowiecką i ruską. W r. 1774 kongregacja miała w Polsce 88 kapłanόw i 19 klerykόw. Bożogrobcy polscy prowadzili działalność charytatywną i duszpasterską, a przy ich konwentach powstawały parafie i szpitale. Spopularyzowali, pochodzący z tradycji jerozolimskiej, zwyczaj ustawiania w kościołach na okres wielkiego tygodnia, tzw. Grobu Pańskiego, organizowali nabożeństwa pasyjne jak rόwnież przejęli pod swoją opiekę część szkόł pojezuickich. Strόj zakonny polskich bożogrobcόw w tym okresie to czarny habit z czerwonym krzyżem patriarchalnym. Początek w. XIX przyniόsł stopniową likwidację zgromadzenia. W r. 1819, w ramach działań Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Krόlestwa Polskiego, kierowanej przez Stanisława Kostkę Potockiego, doszło do kasaty domu generalnego w Miechowie. Bożogrobcy powrόcili do Polski w latach 90. W wyniku wieloletnich starań polskiej emigracji, 8 grudnia 1995 r. mianowano Kardynała Jόzefa Glempa Wielkim Przeorem. Zwierzchnikiem zakonu w Polsce jest prof. Jerzy Wojtczak-Szyszkowski, a kanclerzem przeoratu polskiego Włodzimierz Krysiak.

________________

Ekipa MDN